Çöl varanı, pullu sürüngenler takımından olan, varangiller familyasından bir sürüngendir. Bu canlı, çöl ve yarı çöl bölgelerde, başta Türkiye olmak üzere Güney Batı Asya ve Kuzey Afrika bölgelerinde yaşamaktadır. Yaklaşık olarak 40 farklı türü bulunmaktadır. Genellikle akşam serinliğinde avlanmaya çıkarlar. Çöl varanları küçük memelilerle beslenir; yılan, kertenkele ve yumurta yerler. Bu hayvanlar kuyruklarının desteği ile yükselerek insanlara ve binek hayvanlarına saldırabilirler. Hepsi saldırgan ve etçildir. Kendi türündeki hayvanları bile yedikleri görülmüştür. Büyük boyuttaki varanlar, iri memelileri de avlayabilirler. En büyük düşmanları insanlardır.

Çöl varanının ayakları güçlü, başı, boynu ve kuyrukları uzun, çatal dilli sürüngenlerdir. Dişleri çenelerinin iç kenarlarına dizilidir. Sırt tarafı sarımsı-turuncumsu gri renkte olup, sırt ve kuyruk üzerinde koyu renkli enine şeritler vardır. Bu şeritler vücudun yanlarında genellikle çatallaşır. Desenler özellikle yavru ve yarı erişkin varanlarda daha belirgindir. Erişkin bireyler yaşlandıkça desenler belirsizleşir. Karın bölgesi açık renkli ve genellikle lekesizdir. Varanların boyun kısımları vücuda göre oldukça uzundur. Burun delikleri, gözün hemen önündedir. Dil yapıları, yılan dili gibi uzun ve çatallıdır. Dillerini av ararken koku alma organı olarak kullanırlar. Kuyruklarını kırbaç gibi kullanabilirler. Gelişmiş bacaklarının her birinde beşer parmak ve kuvvetli tırnaklar bulunur. Bu canlılar hızlı koşabilirler. Ağaç ve çalılara tırmanma özellikleri de vardır. Çöl varanının boyu 1,5 metreye kadar ulaşabilmektedir. Dişi varan 10 ile 25 tane arası yumurta bırakır.

Çöl varanları, ekosistemlerinde önemli birer avcıdır ve bu nedenle biyolojik çeşitliliğin dengede kalmasına katkıda bulunurlar. Besin zincirinin üst kademelerinde yer alarak, küçük memeliler, sürüngenler ve diğer avları kontrol altında tutarlar. Ne yazık ki, habitat kaybı ve insan faaliyetleri nedeniyle çöl varanlarının bazı türleri tehdit altındadır. Dolayısıyla, bu türlerin korunması ve habitatlarının sürdürülebilir yönetimi önemlidir. Çöl varanlarının korunmasına yönelik çalışmalar, hem doğal yaşam alanlarının korunması hem de türlerin avlanmasının kontrol altına alınmasını içermelidir.